Als een relatie niet naar wens is verlopen, dan gaat men vaak analyseren wat de reden ervan is. Vaak wordt dan genoemd dat men met een narcist te maken had, waardoor een goede relatie opbouwen kansloos was. Maar wat is nu werkelijk een narcist en hoe ontstaat een narcistische persoonlijkheidsstoornis?
Een kind die in zijn jeugd op geestelijk en emotioneel gebied beschadigd wordt en daardoor het moeilijk vindt of zelfs bang is om bij zijn diepste gevoelens te komen, kan een narcistische persoonlijkheidsstoornis ontwikkelen. Door zich als iemand anders voor te doen probeert hij bijvoorbeeld zijn schaamte, angst en/of lage zelfbeeld te verbergen. De nieuwe identiteit die hij dan aanneemt, kan variëren van het machotype tot het stille, volgzame slachtoffer. Het jasje dat ze aandoen zorgt vaak voor verwarringen, omdat je vaak niet meteen er doorheen kan prikken. Een opschepper is duidelijk herkenbaar, maar het perfecte kind zal moeilijker te herkennen zijn. Achter het masker wat er opgezet wordt, gaat meestal een kwetsbaar, emotioneel beschadigd kind schuil dat vaak manipulatief gedrag heeft. Alles wordt in het werk gesteld om aandacht te krijgen, zodat hun innerlijke leegte even opgevuld wordt. Een kind dat dan ook de aandacht ontvangt, zal steeds meer vragen, omdat het een niet te stillen behoefte heeft in zijn innerlijkheid.
Een narcist weet vaak mensen op een mooie manier in te pakken met zijn charmes, waardoor je niet doorhebt dat je met een narcistische persoonlijkheid te maken hebt. Je voelt je gevleid en al snel schenk je hem je vertrouwen en vaak nog meer dan alleen dat.
De overredingskracht van de extroverte narcist dwingt je op een bepaalde manier een richting in, waar je vaak pas te laat tot de ontdekking komt dat dit niet was wat je wilde.
De introverte, oftewel stille narcist doet dat op een geheel andere wijze. Zijn kwetsbaarheid zorgt ervoor dat je de behoefte krijgt om voor de persoon te zorgen. Dat zorgen gaat soms zo ver, dat je jezelf schuldig gaat voelen als je het niet doet. Iedere verantwoordelijkheid ga je voor de narcist dragen, omdat je ervan overtuigd bent dat hij het zelf niet kan. Die emotionele afhankelijkheid kan je opbreken, omdat je weet dat – wanneer je jezelf losmaakt van de persoon – het zijn ‘ondergang’ kan betekenen. Je in dienst staan van deze persoon wordt gezien als het ‘recht hebben op’. Daardoor zal een ontkoppeling vaak met strijd gaan, omdat je de narcist voor zijn gevoel iets ontneemt en daardoor tekort doet. Een narcist zal het moeilijk vinden om te reflecteren en daardoor wordt er met de vinger altijd naar anderen gewezen. Lasterlijke verhalen zullen verteld worden om zijn eigen positie te verbeteren.
Het empathisch vermogen van een narcist is vaak gebrekkig ontwikkeld, waardoor ze weinig tot geen inlevingsvermogen hebben. Inlevingsvermogen waar juist de ‘slachtoffers’ van narcisten op zoek naar zijn, omdat ze door hun eigen ervaringen een laag zelfbeeld krijgen en snakken naar aandacht en steun. Steun die de narcist in de eerste instantie lijkt te geven, maar daarmee een afhankelijkheid creëert.
Als je het gevoel hebt dat je in een relatie zit met een narcist, dan is het verstandig om jezelf eens af te vragen: wat levert het me op en wat moet ik inleveren? Als je het gevoel hebt dat het je meer kost dan dat het je oplevert, is het misschien tijd om je grenzen iets duidelijker aan te geven. Ben je bang omdat de persoon onvoorspelbaar is, dan kun je de hulp van een onafhankelijke partij inroepen die je kan helpen om je grenzen aan te geven.
Een relatie met een narcist zal altijd een relatie zijn van ongelijke (empathische) waarde. Kun je daar een weg in vinden en het accepteren, dan is een relatie mogelijk. Je zult echter wel altijd je eigen grenzen moeten bewaken en geen empathische verwachtingen hebben van de persoon. Een oppervlakkige relatie is misschien wel de meest aan te raden relatie die je kunt opbouwen met een narcist. En dat is een relatie zonder wederzijdse verwachtingen. Want verwachtingen kunnen zorgen voor teleurstellingen. En die teleurstellingen worden de deuken in je eigen persoonlijkheid.